| İçindekiler |
|---|
| Hırsızlık Suçları |
| Nitelikli Hırsızlık |
| Suçun gece vakti işlenmesi |
| Daha az cezayı gerektiren haller |
| Malın değerinin az olması |
| Kullanma hırsızlığı |
| Zorunluluk hâli |
| Tipikliğin Maddi ve Manevi Unsurları |
| Soruşturma ve Yargılama Aşamaları Temel Bilgiler |
| Basit Hırsızlık Suçu |
| Hırsızlık Suçunda Cezayı Arttıran veya Azaltan Nedenler |
| Gece Vakti Hırsızlık |
| Ortak Mülkiyetteki Mal ve Hukuki İlişkiye Dayanan Alacağı Tahsil Amacıyla |
| Hırsızlık Suçunda Malın Değerinin Azlığı |
| Hırsızlık Suçunda Etkin Pişmanlık |
| Adli Para Cezasına Çevirme, Erteleme ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması |
Haberler 09.06.2023 11:24 | Son Güncelleme 10.06.2023 14:26 | Okunma Süresi 12
Malvarlığına ilişkin suçlar bölümünde düzenlenen hırsızlık suçu, TCK m.141’de şu şekilde tanımlanmıştır: “zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden almaktır.” Malın alınması ile birlikte suç da tamamlanır. Bu nedenle hırsızlık, sırf hareket suçudur.
Kanun Metni
Hırsızlık
Madde 141- (1) Zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden alan kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir.
(2) (Mülga: 2/7/2012-6352/105 md.)
Nitelikli hırsızlık[54]
Madde 142- (1) Hırsızlık suçunun;
a) Kime ait olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde bulunan ya da kamu yararına veya hizmetine tahsis edilen eşya hakkında,
b) (Mülga: 18/6/2014-6545/62 md.)
c) Halkın yararlanmasına sunulmuş ulaşım aracı içinde veya bunların belli varış veya kalkış yerlerinde bulunan eşya hakkında,
d) Bir afet veya genel bir felaketin meydana getirebileceği zararları önlemek veya hafifletmek maksadıyla hazırlanan eşya hakkında,
e) Adet veya tahsis veya kullanımları gereği açıkta bırakılmış eşya hakkında,
f) (Mülga: 2/7/2012-6352/82 md.)
İşlenmesi hâlinde, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.(53)
(2) Suçun;
a) Kişinin malını koruyamayacak durumda olmasından veya ölmesinden yararlanarak,
b) Elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle,
c) Doğal bir afetin veya sosyal olayların meydana getirdiği korku veya kargaşadan yararlanarak,
d) Haksız yere elde bulundurulan veya taklit anahtarla ya da diğer bir aletle kilit açmak veya kilitlenmesini engellemek suretiyle,(53)
e) Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle,
f) Tanınmamak için tedbir alarak veya yetkisi olmadığı halde resmi sıfat takınarak,
g) (…)(53) büyük veya küçük baş hayvan hakkında,(53)
h) (Ek: 18/6/2014-6545/62 md.) Herkesin girebileceği bir yerde bırakılmakla birlikte kilitlenmek suretiyle ya da bina veya eklentileri içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında,
İşlenmesi hâlinde, beş yıldan on yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Suçun, bu fıkranın (b) bendinde belirtilen surette, beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda olan kimseye karşı işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte biri oranına kadar artırılır.[55]
(3) Suçun, sıvı veya gaz hâlindeki enerji hakkında ve bunların nakline, işlenmesine veya depolanmasına ait tesislerde işlenmesi halinde, beş yıldan oniki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Bu fiilin bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, ceza yarı oranında artırılır ve onbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.[56]
(4) (Ek: 6/12/2006 – 5560/6 md.) Hırsızlık suçunun işlenmesi amacıyla konut dokunulmazlığının ihlâli veya mala zarar verme suçunun işlenmesi halinde, bu suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi için şikâyet aranmaz.
(5) (Ek: 18/6/2014-6545/62 md.) Hırsızlık suçunun işlenmesi sonucunda haberleşme, enerji ya da demiryolu veya havayolu ulaşımı alanında kamu hizmetinin geçici de olsa aksaması hâlinde, yukarıdaki fıkralar hükümlerine göre verilecek ceza yarısından iki katına kadar artırılır.
Suçun gece vakti işlenmesi
Madde 143- (1) Hırsızlık suçunun gece vakti işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.[57]
Daha az cezayı gerektiren haller
Madde 144- (1) Hırsızlık suçunun;
a) Paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde,
b) Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla,
İşlenmesi halinde, şikayet üzerine, fail hakkında iki aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.
Malın değerinin az olması
Madde 145- (1) (Değişik: 29/6/2005 – 5377/16 md.) Hırsızlık suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, suçun işleniş şekli ve özellikleri de göz önünde bulundurularak, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
Kullanma hırsızlığı
Madde 146- (1) Hırsızlık suçunun, malın geçici bir süre kullanılıp zilyedine iade edilmek üzere işlenmesi halinde, şikayet üzerine, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilir. Ancak malın suç işlemek için kullanılmış olması halinde bu hüküm uygulanmaz.
Zorunluluk hâli
Madde 147- (1) Hırsızlık suçunun ağır ve acil bir ihtiyacı karşılamak için işlenmesi halinde, olayın özelliğine göre, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
Tipikliğin Maddi ve Manevi Unsurları
Hırsızlık suçu ancak kasten işlenebilir. Failin suçun konusunun başkasına ait olması konusundaki yanılgısı kastını ortadan kaldıracağından hırsızlık suçu oluşmaz. Hırsızlık suçunda failin kasten hareket etmesi yeterli değildir. Suçun kanuni tanımında failin belli bir maksatla hareket etmesi de aranmaktadır. Bu durumda, suçun oluşması için, diğer bir manevi unsur olarak, failin kendisine veya başkasına yarar sağlamak maksadının da bulunması gerekmektedir. Yarar sağlamak maksadına malın geçici veya sürekli olarak kullanılması da girer. Malın geçici süre kullanılıp zilyedine iade edilmek üzere işlenmesi halinde “kullanma hırsızlığı” gerçekleşir. Bu durum kanunda özel olarak düzenlenmiş , bu maksatla işlenen suç şikayete bağlı tutulmuş ve verilecek cezanın yarı oranında indireleceği düzenlenmiştir. Haczedilen malların götürülmesi hukuka uygunluk sebebi oluşturduğundan hırsızlık suçu oluşturmaz. Gene suçüstü halinde, hırsızdan suça konu malın geri alınması fiili de CMK m.90 gereği hırsızlık suçunu oluşturmaz. Örf ve adetler gereği hırsızlık hareketlerinin hoş görülmesi, askeriyede el değiştirme olarak adlandırılması hukuka uygunluk sebebi değildir.
Soruşturma ve Yargılama Aşamaları Temel Bilgiler
Hırsızlık suçu, şikayete bağlı bir suç olmayıp, resen soruşturulur. Bu suça ilişkin zamanaşımı 8 yıldır. Bu suç katalog suçlardan olup, bu hali ile tutuklama sebebini oluşturur. Sadece Basit Hırsızlık suçu uzlaştırma kapsamındadır. Yargılama Asliye Ceza Mahkemesinde yapılmaktadır.
Basit Hırsızlık Suçu
Basit Hırsızlık suçu, çok fazla rastlanmamakta olup, pek çok hırsızlık suçu şekilleri, suçun nitelikli halini oluşturmaktadır. Yerleşik Yargıtay uygulamasına göre, basit hırsızlık suçunun konusunu oluşturan fiiller şunlardır (Yargıtay CGK -2015/98 k.):
- İnşaatta çalışan işçilerin, açıkta bırakmış oldukları kişisel eşyalarının çalınması,
- İşyerlerinin önüne teşhir için konulan eşyaların çalınması,
- Pazar yerlerindeki açıkta bırakılan sebze, meyvelerin çalınmasını, yine pazar yerinde tezgahta bulunan giyim eşyalarının çalınması,
- Tarım mevsimi dışında tarlalarda bırakılan tarım araçlarının çalınması,
- İnşaata bırakılan inşaat malzemeleri dışındaki eşyalarının çalınması,
- İşyerine mal indirilirken kısa süreliğine açıkta bırakılan eşyalarının çalınması,
- Ev taşırken kısa süreliğine sokakta korunaksız bırakılan eşyalarının çalınması,
- Sokak ve caddelerde kilitsiz olarak bırakılan bisikletlerin çalınması,
- Plajlarda açık alanda bırakılan eşyalarını çalınması,
- Yine parkta oturan bir kişinin, bankın üzerine koyduğu çantasının çalınması,
- Çocuk arabasındaki veya pazar arabasındaki eşyanın çalınması.
Basit hırsızlık suçunun cezası, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıdır (TCK 141).
Hırsızlık Suçunda Cezayı Arttıran veya Azaltan Nedenler
- Gece Vakti Hırsızlık: Hırsızlık suçu gece vakti işlenirse faile yukarıda anlattığımız şekilde verilen ceza yarı oranında arttırılır. Yani fail, ister basit hırsızlık suçunu isterse nitelikli hırsızlık suçunu işlesin, suçu gece vakti işlediği takdirde belirlenen temel cezası yarı oranında arttırılır (TCK m.143).
- Ortak Mülkiyetteki Mal ve Hukuki İlişkiye Dayanan Alacağı Tahsil Amacıyla: Hırsızlık suçunun paydaş olunan veya üzerinde iştirak halinde mülkiyet ilişkisi bulunan mal üzerinde ortaklardan biri tarafından işlenmesi veya hukuki bir ilişkiye dayanan alacağı tahsil etmek amacıyla işlenmesi halinde fail 2 aydan 1 yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır. Suçun bu halinin işlenmesi halinde soruşturma yapılması mağdurun şikayetine bağlıdır (TCK m.144).
- Hırsızlık Suçunda Malın Değerinin Azlığı: Hırsızlık suçu konusu malın değeri az ise faile verilen cezada indirim yapılabileceği gibi ceza vermekten de vazgeçilebilir (TCK m.145).
Hırsızlık Suçunda Etkin Pişmanlık
Hırsızlık suçu sebebiyle mağdurun uğradığı zarar giderilirse, sanığa etkin pişmanlık nedeniyle ceza indirimi yapılması mümkündür (TCK m.168)
Hırsızlık suçu nedeniyle mağdurun uğradığı zarar soruşturma aşamasında, yani dava açılıncaya kadar giderilirse verilecek cezanın 2/3 oranına kadarı indirilir. Hırsızlık suçu sebebiyle mağdurun uğradığı maddi zarar kovuşturma aşamasında, yani mahkemeye dava açıldıktan sonra giderilirse sanığa verilecek ceza 1/2 oranında indirilir.
Adli Para Cezasına Çevirme, Erteleme ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Adli para cezası, işlenen bir suça karşılık hapis cezasıyla birlikte veya tek başına uygulanabilen bir yaptırım türüdür. Basit hırsızlık suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir. Ancak, etkin pişmanlık, sanığın yaşının küçüklüğü vb. gibi nedenlerle indirim yapılmadığı müddetçe, ceza miktarı nedeniyle, nitelikli hırsızlık suçu adli para cezasına çevrilemez.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması sanık hakkında hükmolunan cezanın belli bir denetim süresi içerisinde sonuç doğurmaması, denetim süresi içerisinde belli koşullar yerine getirildiğinde ceza kararının hiçbir sonuç doğurmayacak şekilde ortadan kaldırılması davanın düşmesine neden olan bir ceza muhakemesi kurumudur. Basit veya nitelikli hırsızlık suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması (hagb) kararı verilmesi mümkündür. Ancak suçtan zarar görenin zararı giderilmediği durumlarda hükmün açıklanmasının geri bırakılması (hagb) kararı verilmez.
Erteleme, mahkeme tarafından belirlenen cezanın cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesidir. Basit veya nitelikli suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezasının ertelenmesi de mümkündür.
